Wiele osób, w tym studenci psychologii, nauczyciele i profesjonaliści, uważa koncepcje warunkowania klasycznego i operacyjnego za zagmatwane. Postanowiłem więc przedstawić proste wyjaśnienie procesów warunkowania klasycznego i operacyjnego. Nie może być nic prostszego niż to, co zaraz przeczytasz.

Warunkowanie klasyczne i operacyjne to dwa podstawowe procesy psychologiczne, które wyjaśniają, w jaki sposób uczą się ludzie i inne zwierzęta. Podstawową koncepcją leżącą u podstaw obu tych sposobów uczenia się jest stowarzyszenie .

Mówiąc najprościej, nasze mózgi są maszynami do kojarzenia. Kojarzymy ze sobą rzeczy, dzięki czemu możemy uczyć się o naszym świecie i podejmować lepsze decyzje.

Gdybyśmy nie mieli tej podstawowej zdolności do kojarzenia, nie moglibyśmy normalnie funkcjonować w świecie i przetrwać. Kojarzenie pozwala nam podejmować szybkie decyzje w oparciu o minimalną ilość informacji.

Na przykład, gdy przypadkowo dotkniesz gorącej kuchenki, poczujesz ból i szybko cofniesz rękę. Kiedy to się stanie, nauczysz się, że "dotykanie gorącej kuchenki jest niebezpieczne". Ponieważ masz tę zdolność uczenia się, kojarzysz "gorącą kuchenkę" z "bólem" i starasz się unikać tego zachowania w przyszłości.

Gdyby nie powstało takie skojarzenie (gorący piec = ból), najprawdopodobniej ponownie dotknąłbyś gorącego pieca, narażając się na większe ryzyko poparzenia dłoni.

Dlatego też przydatne jest dla nas łączenie rzeczy, aby móc się uczyć. Warunkowanie klasyczne i warunkowanie operacyjne to dwa sposoby, w jakie tworzymy takie połączenia.

Czym jest warunkowanie klasyczne?

Warunkowanie klasyczne zostało naukowo zademonstrowane w słynnych eksperymentach przeprowadzonych przez Iwana Pawłowa z udziałem śliniących się psów. Zauważył on, że jego psy śliniły się nie tylko wtedy, gdy podawano im jedzenie, ale także wtedy, gdy tuż przed podaniem jedzenia zadzwonił dzwonek.

Jak to możliwe?

Ślinienie się wynikające z oglądania lub wąchania jedzenia ma sens. My też to robimy, ale dlaczego psy miałyby się ślinić słysząc dzwonek?

Okazało się, że psy skojarzyły dźwięk dzwonka z jedzeniem, ponieważ kiedy dostawały jedzenie, dzwonek dzwonił prawie w tym samym czasie. Zdarzyło się to wystarczająco wiele razy, aby psy połączyły "jedzenie" z "dzwonkiem".

W swoich eksperymentach Pawłow odkrył, że gdy prezentował jedzenie i dzwonił dzwonkiem jednocześnie wiele razy, psy śliniły się, gdy dzwonek dzwonił, nawet jeśli nie było jedzenia.

W ten sposób psy zostały "uwarunkowane" do ślinienia się w odpowiedzi na usłyszenie dzwonka. Innymi słowy, psy nabyty reakcja warunkowa.

Zacznijmy wszystko od początku, abyś mógł zapoznać się z obowiązującymi terminami.

Przed kondycjonowaniem

Początkowo psy śliniły się, gdy prezentowano im jedzenie - była to normalna reakcja, którą zazwyczaj wywołuje jedzenie. bodziec bezwarunkowy (USA), a ślinotok to reakcja bezwarunkowa (UR).

Oczywiście użycie terminu "bezwarunkowy" wskazuje, że nie nastąpiło jeszcze żadne skojarzenie/warunkowanie.

Ponieważ warunkowanie jeszcze nie nastąpiło, dzwonek jest neutralny bodziec (NS), ponieważ na razie nie wywołuje żadnej reakcji u psów.

Podczas kondycjonowania

Gdy bodziec neutralny (dzwonek) i bodziec bezwarunkowy (jedzenie) są wielokrotnie prezentowane psom, zostają one sparowane w ich umysłach.

Do tego stopnia, że sam neutralny bodziec (dzwonek) wywołuje taki sam efekt (ślinotok) jak bodziec bezwarunkowy (jedzenie).

Po warunkowaniu dzwonek (wcześniej NS) staje się teraz bodźcem warunkowym (CS), a ślinotok (wcześniej UR) staje się teraz reakcją warunkową (CR).

Początkowy etap, podczas którego jedzenie (US) jest sparowane z dzwonkiem (NS), nazywany jest nabycie ponieważ pies jest w trakcie nabywania nowej reakcji (CR).

Po kondycjonowaniu

Po warunkowaniu sam dzwonek wywołuje ślinotok. Z czasem reakcja ta ma tendencję do zmniejszania się, ponieważ dzwonek i jedzenie nie są już sparowane.

Innymi słowy, parowanie staje się coraz słabsze, co nazywa się wyginięcie uwarunkowanej reakcji.

Należy zauważyć, że dzwonek sam w sobie jest bezsilny w wywoływaniu ślinienia, chyba że jest połączony z jedzeniem, które naturalnie i automatycznie wywołuje ślinienie.

Tak więc, gdy dochodzi do wygaszenia, uwarunkowany bodziec powraca do bycia bodźcem neutralnym. Zasadniczo parowanie umożliwia neutralnemu bodźcowi tymczasowe "pożyczenie" zdolności bezwarunkowego bodźca do wywołania bezwarunkowej reakcji.

Po wygaśnięciu uwarunkowanej reakcji, może ona pojawić się ponownie po przerwie. Nazywa się to spontaniczny powrót do zdrowia .

Generalizacja i dyskryminacja

W warunkowaniu klasycznym generalizacja bodźca to tendencja organizmów do wywoływania uwarunkowanej reakcji, gdy są one narażone na bodźce, które są podobny na uwarunkowany bodziec.

Pomyśl o tym w ten sposób - umysł ma tendencję do postrzegania podobnych rzeczy jako takich samych. Tak więc psy Pawłowa, mimo że zostały uwarunkowane do ślinienia się po usłyszeniu konkretnego dzwonka, mogą również ślinić się w odpowiedzi na inne podobnie brzmiące obiekty.

Gdyby po warunkowaniu psy Pawłowa śliniły się na dźwięk alarmu przeciwpożarowego, dzwonka rowerowego lub nawet stukania w szklane tafle, byłby to przykład generalizacji.

Wszystkie te bodźce, choć różne, brzmią podobnie do siebie i do bodźca warunkowego (dzwonka). Krótko mówiąc, umysł psa postrzega te różne bodźce jako takie same, generując tę samą uwarunkowaną reakcję.

Wyjaśnia to, dlaczego na przykład możesz czuć się nieswojo w pobliżu nieznajomego, którego nigdy wcześniej nie spotkałeś. Być może jego rysy twarzy, chód, głos lub sposób mówienia przypominają ci osobę, której nienawidziłeś w przeszłości.

Zdolność psów Pawłowa do odróżniania tych uogólnionych bodźców od innych nieistotnych bodźców w środowisku nazywana jest dyskryminacja Dlatego bodźce, które nie są uogólnione, są odróżniane od wszystkich innych bodźców.

Fobie i warunkowanie klasyczne

Jeśli uznamy lęki i fobie za uwarunkowane reakcje, możemy zastosować zasady warunkowania klasycznego, aby sprawić, że te reakcje wygasną.

Na przykład, osoba, która obawia się wystąpień publicznych, mogła mieć kilka złych doświadczeń, gdy wstała, by przemawiać publicznie.

Strach i dyskomfort, które odczuwali, oraz czynność "wstawania, aby przemówić" zostały sparowane w taki sposób, że sama myśl o wstaniu, aby przemówić, wywołuje teraz reakcję strachu.

Jeśli ta osoba będzie częściej zabierać głos, pomimo początkowego strachu, to w końcu "wystąpienie publiczne" i "reakcja strachu" zostaną rozplątane. Reakcja strachu wygaśnie.

W rezultacie osoba pozbędzie się strachu przed wystąpieniami publicznymi. Można to zrobić na dwa sposoby.

Po pierwsze, należy stale wystawiać daną osobę na działanie sytuacji, której się obawia, aż strach zmniejszy się i ostatecznie zniknie. Nazywa się to powódź i jest wydarzeniem jednorazowym.

Alternatywnie, dana osoba może przejść tzw. systematyczne odczulanie Osoba jest stopniowo narażona na różne stopnie strachu przez dłuższy czas, przy czym każda nowa sytuacja jest trudniejsza od poprzedniej.

Ograniczenia warunkowania klasycznego

Warunkowanie klasyczne może prowadzić do myślenia, że można łączyć wszystko ze wszystkim. W rzeczywistości było to jedno z wczesnych założeń teoretyków zajmujących się tą dziedziną. Nazwali je ekwipotencjalność Jednak później okazało się, że pewne bodźce są łatwiej łączone z pewnymi bodźcami.1

Innymi słowy, nie można po prostu połączyć dowolnego bodźca z dowolnym innym bodźcem. Prawdopodobnie jesteśmy "biologicznie przygotowani" do generowania reakcji na określone rodzaje bodźców, a nie na inne.2

Na przykład większość z nas boi się pająków i ta reakcja strachu może również zostać wywołana, gdy widzimy wiązkę nici, myląc ją z pająkiem (uogólnienie).

Ten rodzaj uogólnienia rzadko występuje w przypadku obiektów nieożywionych. Ewolucyjne wyjaśnienie jest takie, że nasi przodkowie mieli więcej powodów, by bać się obiektów ożywionych (drapieżników, pająków, węży) niż obiektów nieożywionych.

Oznacza to, że czasami możesz pomylić kawałek liny z wężem, ale prawie nigdy nie pomylisz węża z kawałkiem liny.

Warunkowanie operacyjne

Podczas gdy warunkowanie klasyczne mówi o tym, jak kojarzymy wydarzenia, warunkowanie operacyjne mówi o tym, jak kojarzymy nasze zachowanie z jego konsekwencjami.

Warunkowanie operacyjne mówi nam, jak prawdopodobne jest, że powtórzymy dane zachowanie wyłącznie na podstawie jego konsekwencji.

Konsekwencja, która zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia danego zachowania w przyszłości, nazywana jest wzmocnienie a konsekwencja, która zmniejsza prawdopodobieństwo wystąpienia tego zachowania w przyszłości, nazywana jest kara .

Na przykład, powiedzmy, że dziecko ma dobre oceny w szkole, a jego rodzice nagradzają go, kupując mu jego ulubioną konsolę do gier.

Teraz jest bardziej prawdopodobne, że będzie dobrze radził sobie z przyszłymi testami. Dzieje się tak, ponieważ konsola do gier jest wzmocnieniem, które zachęca do częstszego występowania określonego zachowania w przyszłości (uzyskiwania dobrych ocen).

Kiedy coś pożądanego jest dany do sprawcy zachowania, aby zwiększyć prawdopodobieństwo tego zachowania w przyszłości, nazywa się to pozytywne wzmocnienie .

Tak więc w powyższym przykładzie konsola do gier jest pozytywnym wzmocnieniem, a przekazanie jej dziecku jest pozytywnym wzmocnieniem.

Jednak pozytywne wzmocnienie nie jest jedynym sposobem, w jaki można zwiększyć częstotliwość określonego zachowania w przyszłości. Istnieje inny sposób, w jaki rodzice mogą wzmocnić zachowanie dziecka polegające na "uzyskiwaniu dobrych ocen".

Jeśli dziecko obieca, że dobrze poradzi sobie w przyszłych testach, jego rodzice mogą stać się mniej surowi i znieść niektóre ograniczenia, które wcześniej zostały na niego nałożone.

Jedną z tych niepożądanych zasad może być "granie w gry wideo raz w tygodniu". Rodzice mogą znieść tę zasadę i powiedzieć dziecku, że może grać w gry wideo dwa lub trzy razy w tygodniu.

W zamian dziecko musi nadal osiągać dobre wyniki w szkole i "dostawać dobre oceny".

Ten rodzaj wzmocnienia, w którym coś niepożądanego (surowa reguła) jest zabrany od sprawcy zachowania, nazywa się wzmocnienie negatywne .

Możesz zapamiętać to w ten sposób - "pozytywny" zawsze oznacza, że coś jest dany do sprawcy zachowania, a "negatywny" zawsze oznacza, że coś jest zabrany od nich.

Należy zauważyć, że w obu powyższych przypadkach wzmocnienia pozytywnego i negatywnego, końcowy cel wzmocnienia jest taki sam, tj. zwiększenie prawdopodobieństwa wystąpienia danego zachowania w przyszłości lub wzmocnienie zachowania (uzyskiwanie dobrych ocen).

Chodzi o to, że możemy zapewnić wzmocnienie, dając coś (+) lub odbierając coś (-). Oczywiście wykonawca zachowania chce uzyskać coś pożądanego i chce pozbyć się czegoś niepożądanego.

Wyświadczanie im jednej lub obu tych przysług zwiększa prawdopodobieństwo, że podporządkują się tobie i powtórzą zachowanie, które chcesz, aby powtórzyli w przyszłości.

Do tej pory omówiliśmy, jak działa wzmocnienie. Istnieje inny sposób myślenia o konsekwencjach zachowania.

Kara

Kiedy konsekwencja zachowania sprawia, że zachowanie mniej prawdopodobnie wystąpi w przyszłości, konsekwencja jest nazywana kara Wzmocnienie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia danego zachowania w przyszłości, podczas gdy kara je zmniejsza.

Kontynuując powyższy przykład, powiedzmy, że po mniej więcej roku dzieciak zaczął osiągać słabe wyniki na testach. Dał się ponieść emocjom i poświęcał więcej czasu grom wideo niż nauce.

Teraz, to zachowanie (otrzymywanie złych ocen) jest czymś, czego rodzice chcą mniej w przyszłości. Chcą zmniejszyć częstotliwość tego zachowania w przyszłości. Muszą więc użyć kary.

Ponownie, rodzice mogą stosować karę na dwa sposoby, w zależności od tego, czy dają coś (+), czy odbierają coś (-) dziecku, aby zmotywować je do zmniejszenia swojego zachowania (otrzymywania złych ocen).

Tym razem rodzice próbują zniechęcić dziecko do swojego zachowania, więc muszą dać mu coś niepożądanego lub zabrać coś, co jest dla niego pożądane.

Jeśli rodzice ponownie narzucą dziecku surowe zasady, są one dawanie Więc to będzie coś, co uzna za niepożądane. pozytywna kara .

Jeśli rodzice zabiorą dziecku konsolę do gier i zamkną ją w domku, to są to zabieranie Jest to kara negatywna.

Aby pamiętać, jaki rodzaj wzmocnienia lub kary jest wykonywany, zawsze należy pamiętać o sprawcy zachowania. To jego zachowanie chcemy zwiększyć lub zmniejszyć, stosując odpowiednio wzmocnienia lub kary.

Należy również pamiętać o tym, czego pragnie osoba wykonująca dane zachowanie. W ten sposób można stwierdzić, czy dawanie czegoś i odbieranie czegoś jest wzmocnieniem czy karą.

Sukcesywna aproksymacja i kształtowanie

Czy kiedykolwiek widziałeś psy i inne zwierzęta wykonujące skomplikowane sztuczki na polecenie swoich panów? Zwierzęta te są szkolone za pomocą warunkowania operacyjnego.

Możesz sprawić, że pies przeskoczy przeszkodę, jeśli po skoku (zachowanie) otrzyma smakołyk (pozytywne wzmocnienie). To prosta sztuczka. Pies nauczył się skakać na twoją komendę.

Możesz kontynuować ten proces, sukcesywnie dając psu więcej nagród, aż pies będzie coraz bliżej pożądanego złożonego zachowania. Nazywa się to sukcesywna aproksymacja .

Powiedzmy, że chcesz, aby pies wykonał sprint zaraz po skoku. Musisz nagradzać psa po skoku, a następnie po sprincie. Ostatecznie możesz odrzucić początkową nagrodę (po skoku) i nagradzać psa tylko wtedy, gdy wykona sekwencję zachowań skok + sprint.

Powtarzając ten proces, możesz wytrenować psa do skakania + sprintu + biegania i tak dalej za jednym razem. Ten proces nazywa się kształtowanie .3

Ten film demonstruje kształtowanie złożonego zachowania u husky syberyjskiego:

Harmonogramy wzmocnień

W warunkowaniu operacyjnym wzmocnienie zwiększa siłę reakcji (większe prawdopodobieństwo wystąpienia w przyszłości). Sposób dostarczania wzmocnienia (harmonogram wzmocnienia) wpływa na siłę reakcji.4

Możesz wzmacniać zachowanie za każdym razem, gdy się pojawia (wzmocnienie ciągłe) lub możesz wzmacniać je przez pewien czas (wzmocnienie częściowe).

Chociaż częściowe wzmocnienie wymaga czasu, rozwinięta reakcja jest dość odporna na wygaszenie.

Dawanie dziecku cukierków za każdym razem, gdy uzyska dobry wynik na egzaminie, byłoby ciągłym wzmocnieniem. Z drugiej strony, dawanie mu cukierków przez pewien czas, ale nie za każdym razem, gdy dziecko uzyska dobry wynik, stanowiłoby częściowe wzmocnienie.

Istnieją różne rodzaje harmonogramów częściowego lub przerywanego wzmocnienia w zależności od tego, kiedy dostarczamy wzmocnienie.

Kiedy dostarczamy wzmocnienie po ustalonej liczbie powtórzeń danego zachowania, nazywamy to stały współczynnik .

Na przykład, dawanie dziecku cukierka za każdym razem, gdy uzyska dobry wynik w trzech egzaminach, a następnie nagradzanie go ponownie po uzyskaniu dobrego wyniku w trzech egzaminach i tak dalej (stała liczba razy, gdy dane zachowanie jest wykonywane = 3).

Gdy wzmocnienie jest dostarczane po ustalonym czasie, jest to nazywane stały interwał harmonogram wzmocnienia.

Na przykład, dawanie dziecku cukierków w każdą niedzielę byłoby schematem wzmocnienia o stałym interwale czasowym (stały interwał czasowy = 7 dni).

Były to przykłady stałych harmonogramów wzmocnień. Harmonogram wzmocnień może być również zmienny.

Kiedy wzmocnienie jest podawane po tym, jak zachowanie zostanie powtórzone nieprzewidywalną liczbę razy, nazywa się to zmienny współczynnik harmonogram wzmocnienia.

Na przykład, danie dziecku cukierka po uzyskaniu dobrego wyniku 2, 4, 7 i 9 razy. Należy pamiętać, że 2, 4, 7 i 9 to liczby losowe. Nie występują one po ustalonej przerwie, jak w harmonogramie wzmocnień o stałej proporcji (3, 3, 3 itd.).

Kiedy wzmocnienie jest podawane w nieprzewidywalnych odstępach czasu, nazywa się to zmienna-interwał harmonogram wzmocnienia.

Na przykład dawanie dziecku cukierków po 2 dniach, następnie po 3 dniach, po 1 dniu i tak dalej. Nie ma ustalonego przedziału czasowego, jak w przypadku harmonogramu wzmocnienia o stałym interwale (7 dni).

Ogólnie rzecz biorąc, zmienne wzmocnienia generują silniejszą reakcję niż stałe wzmocnienia. Może to wynikać z faktu, że nie ma stałych oczekiwań co do uzyskania nagród, co sprawia, że myślimy, że możemy otrzymać nagrodę w dowolnym momencie. Może to być bardzo uzależniające.

Powiadomienia w mediach społecznościowych są dobrym przykładem zmiennych wzmocnień. Nie wiesz, kiedy (zmienny interwał) i po ilu sprawdzeniach (zmienny współczynnik) otrzymasz powiadomienie (wzmocnienie).

Prawdopodobnie będziesz więc sprawdzać swoje konto (wzmocnione zachowanie) w oczekiwaniu na otrzymanie powiadomienia.

Referencje:

1. Öhman, A., Fredrikson, M., Hugdahl, K., & Rimmö, P. A. (1976). Założenie ekwipotencjalności w ludzkim warunkowaniu klasycznym: uwarunkowane reakcje elektrodermalne na potencjalnie fobiczne bodźce. Journal of Experimental Psychology: Ogólne , 105 (4), 313.
2. McNally, R. J. (2016), Dziedzictwo "fobii i gotowości" Seligmana (1971). Terapia behawioralna , 47 (5), 585-594.
3. Peterson, G. B. (2004), Dzień wielkiej iluminacji: odkrycie kształtowania przez BF Skinnera. Dziennik eksperymentalnej analizy zachowania , 82 (3), 317-328.
4. Ferster, C. B., & Skinner, B. F. (1957). Harmonogramy wzmocnień.