Większość ludzi to konformiści, którzy dostosowują się do norm społecznych panujących w ich społeczeństwach. W końcu człowiek jest zwierzęciem społecznym, prawda?

Dostosowanie się do grupy społecznej pomaga ci pozostać w dobrych księgach członków grupy, a kiedy jesteś w dobrych księgach członków grupy, prawdopodobnie ci pomogą i udzielą ci przysług.

Konformizm był ważny dla naszych przodków, ponieważ umożliwiał im tworzenie koalicji, a następnie trzymanie się znormalizowanego postępowania tych koalicji. Konformizm sklejał starożytne ludzkie plemiona tak samo, jak robi to dzisiaj.

Koalicja może robić rzeczy i osiągać cele znacznie wydajniej i skuteczniej niż pojedyncza osoba. Dotyczy to wielu, jeśli nie wszystkich, ludzkich celów. Dlatego przodkowie ludzi, którzy mieli talent do bycia konformistami, mieli większe szanse na przetrwanie i rozmnażanie się niż ci, którzy tego nie robili.

W rezultacie większość współczesnych ludzi w dowolnej populacji na całym świecie jest prawdopodobnie konformistami.

Zgodność jest w naszych genach

Pragnienie dopasowania się jest tak silne, że gdy ludzie odkrywają, że ich zachowanie jest sprzeczne z ich grupą, ich mechanizmy mózgowe motywują ich do zmiany zachowania.1 Są to te same mechanizmy, które uruchamiają tak zwany sygnał "błędu przewidywania".

Gdy występuje różnica między oczekiwanymi a uzyskanymi wynikami, wyzwalany jest sygnał błędu przewidywania, sygnalizujący potrzebę dostosowania zachowania w taki sposób, aby osiągnąć oczekiwany wynik. To pokazuje, że dopasowanie jest naturalnym oczekiwaniem naszego mózgu.

Jeśli konformizm jest tak dobrą cechą ewolucyjną, to dlaczego istnieją nonkonformiści?

Dlaczego ludzie czasami porzucają swoją naturalną tendencję do dostosowywania się i stają się nonkonformistami?

Konformizm jako wyewoluowany mechanizm psychologiczny

Mechanizmy psychologiczne, w tym predyspozycje do dostosowywania się, które posiadasz, zostały zebrane przez eony czasu ewolucji. Te mechanizmy, które zapewniały przetrwanie i reprodukcję, miały przewagę nad tymi, które tego nie robiły, i w konsekwencji zostały wyselekcjonowane w czasie.

Zamiast postrzegać wyewoluowane mechanizmy psychologiczne jako rozkazy, których należy przestrzegać, można myśleć o nich jak o bodźcach.

Twoje ostateczne zachowanie w danej sytuacji będzie zależeć od twojej świadomej lub nieświadomej analizy kosztów i korzyści.

Jeśli dana sytuacja skłania cię do myślenia, że nonkonformizm byłby bardziej korzystną strategią behawioralną niż konformizm, to działałbyś jako nonkonformista. Kluczowym wyrażeniem jest tutaj "skłania cię do myślenia".

Ludzkie zachowanie polega bardziej na obliczaniu postrzeganych kosztów i korzyści niż rzeczywistych kosztów i korzyści. Najczęściej jesteśmy słabi w obliczaniu rzeczywistych kosztów i korzyści związanych z decyzją behawioralną, a wiele z tych obliczeń odbywa się poza naszą świadomością.

Jeśli korzyści płynące z nonkonformizmu w jakiś sposób przeważają nad korzyściami płynącymi z konformizmu, zachowanie nonkonformistyczne prawdopodobnie przeważy.

Przeciwstawianie się normom społecznym

Być może często obserwowałeś, jak politycy, aktorzy, sportowcy i inni celebryci czasami trafiają na pierwsze strony gazet, prezentując skandaliczne zachowania publiczne, które są sprzeczne z normami społecznymi.

Oczywiście nadawanie rozgłosu i zdobywanie większej sławy jest z pewnością jedną z głównych korzyści, jakie generuje tego rodzaju zachowanie. Ale mogą istnieć również inne subtelne korzyści ewolucyjne dla takich zachowań.

Weźmy przykład sportowca, który odmawia odśpiewania hymnu swojego kraju podczas wydarzenia sportowego w proteście przeciwko okrucieństwom, jakie jego kraj wyrządził niektórym członkom jego własnej rasy.

Takie zachowanie narusza normy społeczne i nie jest oczekiwane od kogoś, kto reprezentuje swój kraj na poziomie międzynarodowym. Prawdopodobnie ściągnie na siebie wiele gniewu ze strony swoich rodaków, a takie zachowanie może okazać się dla niego kosztowne pod względem kariery i reputacji.

Strategia tego faceta wydaje się nie mieć ewolucyjnego sensu, ale jeśli spojrzeć na drugą stronę obrazu, to ma.

Jesteśmy nie tylko stworzeni do dostosowywania się do norm społecznych, ale także do poszukiwania sprawiedliwości. Kiedy w danej sytuacji poszukiwanie sprawiedliwości staje się ważniejsze (czytaj korzystniejsze) niż dostosowanie się do norm społecznych, wówczas to pierwsze jest wybierane zamiast drugiego.

Ponadto, tak jak można postrzegać swoich rodaków jako swoje plemię, można również postrzegać swoją rasę jako swoje plemię, a zatem faworyzować tę drugą nad pierwszą.

Bez względu na to, jak wysokie są koszty ryzykownych zachowań, jeśli korzyści z nich płynące mają szansę przeważyć te koszty, to zawsze znajdą się ludzie, którzy się na nie zdecydują.

Kiedy nasi przodkowie-myśliwi tworzyli koalicje, nagradzali i szanowali najodważniejszych z nich. Jeśli ci myśliwi również szukali i utrzymywali sprawiedliwość, czynili ich przywódcami.

Dziś polityk może zamiast tego pójść do więzienia lub na strajk głodowy, aby udowodnić członkom swojego plemienia, że jest gotów podjąć ryzyko w imię sprawiedliwości. W rezultacie członkowie jego plemienia postrzegają go jako swojego przywódcę i szanują go.

Podobnie sportowiec, który szuka sprawiedliwości dla członków własnej rasy, zyskuje ich szacunek i dobrą wolę, nawet jeśli wydaje się naruszać główną normę społeczną.

Być albo nie być nonkonformistą

Postawa wobec zachowań zgodnych lub niezgodnych z normami ma wpływ na fizjologię. Badanie wykazało, że gdy ludzie chcą dopasować się do grupy, która się z nimi nie zgadza, ich reakcje sercowo-naczyniowe przypominają stan "zagrożenia".2

W przeciwieństwie do tego, gdy dążą do bycia jednostką w grupie, która się z nimi nie zgadza, ich reakcje sercowo-naczyniowe przypominają stan "wyzwania", w którym ich ciała są ożywione.

Tak więc bycie nonkonformistą jest w rzeczywistości dobre dla ciebie, jeśli uważasz, że stawanie w obronie tego, w co wierzysz, jest ważniejsze niż chęć dopasowania się.

A jak inni zareagowaliby na twoje nonkonformistyczne zachowanie?

Artykuł opublikowany w MIT Sloan Management Review stwierdza:

"Obserwatorzy przypisują podwyższony status i kompetencje osobie nieprzestrzegającej norm, gdy wierzą, że jest ona świadoma przyjętej, ustalonej normy i jest w stanie się do niej dostosować, ale zamiast tego świadomie decyduje się tego nie robić.

W przeciwieństwie do tego, gdy obserwatorzy postrzegają niezgodne zachowanie jako niezamierzone, nie skutkuje to lepszym postrzeganiem statusu i kompetencji".

Dla przykładu, jeśli zdecydujesz się nosić piżamę do pracy, to jak inni będą cię postrzegać, będzie zależeć od tego, czy jesteś w stanie przekazać intencję stojącą za twoim ubiorem w ten sposób.

Jeśli powiesz: "Obudziłem się późno i nie mogłem nigdzie znaleźć spodni", nie podniesie to twojego statusu w oczach współpracowników. Jeśli jednak powiesz coś w stylu: "Czuję się bardziej komfortowo pracując w piżamie", zasygnalizuje to intencję i podniesie twój status w oczach współpracowników.

Referencje

1. Klucharev, V., Hytönen, K., Rijpkema, M., Smidts, A., & Fernández, G. (2009). Sygnał uczenia się ze wzmocnieniem przewiduje konformizm społeczny. Neuron , 61 (1), 140-151.
2. Seery, M. D., Gabriel, S., Lupien, S. P., & Shimizu, M. (2016). Sam przeciwko grupie: jednogłośnie niezgadzająca się grupa prowadzi do konformizmu, ale zagrożenie sercowo-naczyniowe zależy od celów. Psychofizjologia , 53 (8), 1263-1271.