Dit artikel richt zich op de mechanismen achter de vorming van stereotypen, legt uit waarom mensen anderen stereotyperen en hoe we deze stereotypen kunnen doorbreken.

Stereotypering is het toekennen van een persoonlijkheidskenmerk of een reeks persoonlijkheidskenmerken aan een groep mensen. Deze kenmerken kunnen zowel positief als negatief zijn en het stereotyperen van groepen gebeurt meestal op basis van leeftijd, geslacht, ras, regio, religie, enz.

Bijvoorbeeld, "Mannen zijn agressief" is een stereotype gebaseerd op geslacht, terwijl "Italianen zijn vriendelijk" een stereotype is gebaseerd op regio.

In de kern is een stereotype een aangeleerde/verworven overtuiging over een groep mensen. We verwerven stereotypen door de cultuur waarin we leven en de informatie waaraan we worden blootgesteld. Stereotypen worden niet alleen onbewust aangeleerd, maar stereotypering gebeurt ook onbewust.

Dit betekent dat zelfs als je jezelf als vrij van stereotypen beschouwt, je mensen toch onbewust stereotypeert. Het is een onontkoombare eigenschap van de menselijke natuur.

Om de mate van onbewuste stereotypering bij mensen te testen, gebruiken wetenschappers de zogenaamde 'Impliciete Associatie Test'. De test houdt in dat de proefpersonen snel beelden te zien krijgen en hun reactie peilen om erachter te komen welke associaties ze in hun hoofd hebben voordat ze de tijd krijgen om na te denken en te reageren op meer bewuste en politiek correcte manieren.

Het zijn deze associatietesten die hebben aangetoond dat zelfs mensen die bewust denken dat ze niet stereotyperen, onbewust toch geneigd zijn tot stereotypering.

Vorming van stereotypen en stereotypering

Waarom is stereotypering zo'n alomtegenwoordig kenmerk van de menselijke psychologie?

Om deze vraag te beantwoorden, gaan we terug naar de paleolithische omgevingen waarin de meeste van onze psychologische mechanismen zijn geëvolueerd.

Mensen in die tijd organiseerden zichzelf in nomadische groepen met ongeveer 150-200 leden in elke groep. Ze hoefden geen groot aantal mensen bij te houden. Ze hoefden alleen de namen en persoonlijkheidskenmerken van ongeveer 150-200 mensen te onthouden.

Vandaag de dag hebben de samenlevingen waarin mensen leven exponentieel grote populaties vergeleken met de oudheid. Je zou verwachten dat mensen nu in staat zouden moeten zijn om de namen en eigenschappen van veel meer mensen te onthouden.

Maar dit is niet gebeurd. Mensen onthouden niet meer namen omdat ze nu eenmaal in grotere samenlevingen leven. Het aantal mensen dat iemand bij naam kent, komt nog steeds overeen met wat er in het paleolithicum van hem werd verwacht.2

Dus hoe ga je het immens grote aantal mensen dat vandaag de dag in de wereld leeft identificeren en begrijpen?

Je identificeert en begrijpt ze door ze te categoriseren. Iedereen die statistiek heeft gestudeerd, weet dat oneindige hoeveelheden gegevens beter kunnen worden verwerkt door ze te organiseren en te categoriseren.

Stereotypering is niets anders dan categoriseren. Je behandelt groepen mensen als individuen. Je categoriseert en kent eigenschappen toe aan groepen mensen op basis van hun land, ras, regio, geslacht, enz.

Stereotypering = cognitieve efficiëntie

Stereotypering is dus een manier om een groot aantal mensen efficiënt te begrijpen door ze in groepen in te delen.

Het stereotype "Vrouwen zijn emotioneel" geeft je kennis over de helft van de menselijke bevolking zodat je niet elke vrouw op de planeet hoeft te onderzoeken of bestuderen. Op dezelfde manier is "Zwarten zijn vijandig" een stereotype dat je laat weten dat er een groep mensen is met een niet-vriendelijke aanleg.

Zoals je kunt zien, is stereotypering generaliseren en kan het je blind maken voor het feit dat een aanzienlijk aantal mensen binnen de stereotype groep misschien niet aan het stereotype voldoet. Met andere woorden, je houdt geen rekening met de mogelijkheid dat "Alle vrouwen niet emotioneel zijn" of "Elke zwarte persoon niet vijandig is".

Stereotypen zijn er niet voor niets

Stereotypen hebben meestal een kern van waarheid in zich. Als dat niet zo was, zouden ze nooit gevormd zijn.

De reden dat we bijvoorbeeld geen stereotypen tegenkomen als "Mannen zijn emotioneel" is dat mannen, gemiddeld genomen en in tegenstelling tot vrouwen, hun emoties goed kunnen verbergen.

Het punt is dat stereotypen niet uit de lucht komen vallen. Ze hebben goede redenen om te bestaan. Tegelijkertijd zullen niet alle individuen in de stereotype groep noodzakelijkerwijs de eigenschappen bezitten die geassocieerd worden met de groep.

Dus als je iemand stereotypeert, is de kans dat je gelijk en ongelijk hebt allebei aanwezig. Beide mogelijkheden bestaan.

Wij vs Zij

Misschien wel de belangrijkste functie van stereotypering is dat het ons helpt onderscheid te maken tussen vriend en vijand. Mensen binnen iemands sociale groep worden waarschijnlijk als gunstig ervaren, terwijl mensen uit andere groepen waarschijnlijk als ongunstig worden ervaren.

Dit helpt ons niet alleen om ons goed te voelen over onszelf en onze groepsidentiteit, maar stelt ons ook in staat om outgroups te denigreren en soms zelfs te ontmenselijken. Negatieve stereotypering van outgroups is door de geschiedenis heen een kenmerk geweest van menselijke conflicten.

Negatieve stereotypering is ook krachtiger dan positieve stereotypering. Neurowetenschappelijk onderzoek toont aan dat onze hersenen sterker reageren op informatie over groepen die ongunstig worden afgeschilderd.3

Voor onze jager-verzamelaars betekende het niet kunnen onderscheiden van vriend en vijand gemakkelijk de dood.

Hoe stereotypen doorbroken worden

Stereotypering is leren door associatie. Het werkt op dezelfde manier als alle andere overtuigingen. Als je maar aan één soort associatie wordt blootgesteld, zul je die na verloop van tijd versterken. Als je aan tegenstrijdige associaties wordt blootgesteld, is er een kans dat je het stereotype doorbreekt.

Als je bijvoorbeeld eerder dacht dat "Afrikanen onwetende mensen zijn", dan kan het kijken naar Afrikanen die slagen op intellectueel gebied je stereotype doorbreken.

We zijn echter niet allemaal even goed in staat om ons los te maken van stereotypen. Een recent onderzoek, gepubliceerd in de Tijdschrift voor Experimentele Psychologie toonden aan dat mensen met hogere cognitieve vaardigheden (zoals patroonherkenning) meer geneigd zijn om te leren en zich los te maken van stereotypen bij blootstelling aan nieuwe informatie.4

Met andere woorden, slimheid is nodig om stereotypen te leren en af te leren, net zoals slimheid nodig is om al het andere te leren en af te leren.

Referenties

1. Nelson, T. D. (2006). De psychologie van vooroordelen . Pearson Allyn and Bacon.
2. Bridgeman, B. (2003). Psychologie en evolutie: de oorsprong van de geest ...
3. Spiers, H. J., Love, B. C., Le Pelley, M. E., Gibb, C. E., & Murphy, R. A. (2017). Anterior temporal lobe tracks the formation of prejudice. Tijdschrift voor cognitieve neurowetenschappen , 29 (3), 530-544.
4. Lick, D. J., Alter, A. L., & Freeman, J. B. (2018). Superieure patroondetectoren leren, activeren, passen toe en updaten sociale stereotypen efficiënt. Tijdschrift voor experimentele psychologie: Algemeen , 147 (2), 209.