Metacommunicatie kan gedefinieerd worden als 'communicatie over communicatie'.1 In zijn eenvoudigste vorm bestaat het communicatieproces uit een zender die een bericht verstuurt naar een ontvanger.

Beschouw het ontvangen van communicatie als het kopen van een nieuwe gadget. De winkeleigenaar is de zender, de gadget is de boodschap en jij bent de ontvanger.

Als de winkeleigenaar de gadget gewoon aan je overhandigt, zonder verpakking, dan is dat de eenvoudigste vorm van communicatie. Dergelijke communicatie is verstoken van alle hogere communicatieniveaus of metacommunicatie.

Dat gebeurt echter zelden. De winkeleigenaar geeft je de gadget meestal met een verpakking, een handleiding, een garantie en misschien wat accessoires. Al deze extra dingen verwijzen naar of zeggen iets meer over de gadget, de oorspronkelijke boodschap.

De oordopjes vertellen je bijvoorbeeld dat je ze kunt aansluiten op de gadget. De handleiding vertelt je hoe je de gadget moet gebruiken. De verpakking vertelt je over de specificaties en functies van de gadget, enzovoort.

Al deze extra dingen wijzen naar het gadget, de oorspronkelijke boodschap. Al deze extra dingen vormen metacommunicatie.

Metacommunicaties zijn secundaire communicaties die de betekenis van de primaire communicatie wijzigen.

Daarom helpt een pakket van communicatie en metacommunicatie je om de communicatie beter te begrijpen.

Als je de gadget gewoon zonder extra's had gekregen, is de kans groot dat je moeite zou hebben gehad om het uit te vogelen.

Ook in onze dagelijkse communicatie helpt metacommunicatie ons om de communicatie te begrijpen.

Verbale en non-verbale metacommunicatie

Aangezien metacommunicatie communicatie over communicatie is, heeft het dezelfde aard als communicatie. Net als communicatie kan het verbaal of non-verbaal zijn.

Zeggen "Ik geef om je" is een voorbeeld van verbale communicatie. Je kunt dezelfde boodschap non-verbaal overbrengen door bijvoorbeeld je jas aan te bieden aan iemand die het koud heeft.

Dit zijn voorbeelden van communicatie waarbij nauwelijks metacommunicatie betrokken is. Er zijn geen hogere communicatieniveaus bij betrokken. De boodschap is gemakkelijk te begrijpen en duidelijk.

Als iemand zegt "ik geef om je" maar je niet helpt in tijden van nood, dan is er ruimte om meer te onderzoeken. Er is reden om een niveau hoger te gaan dan wat er gezegd is ("ik geef om je") en je af te vragen of het iets anders betekende. Er is reden om te zoeken naar metacommunicatie.

De non-verbale metacommunicatie van "niet helpen" overschrijft en spreekt de letterlijke betekenis van "ik geef om je" tegen. Het resultaat is dat je dat "ik geef om je anders" interpreteert. Of je denkt dat het een leugen was of je schrijft een bijbedoeling toe aan de persoon die deze woorden uitsprak.

Metacommunicatie voegt een extra kwaliteit toe aan de oorspronkelijke, directe communicatie. Het kadert de communicatie in. Het kan de oorspronkelijke boodschap tegenspreken, zoals in het bovenstaande geval, maar het kan deze ook ondersteunen.

Als iemand bijvoorbeeld op een neerslachtige toon zegt "Ik ben niet oké", dan is de neerslachtige toon een non-verbaal metacommunicatief signaal dat de oorspronkelijke, verbale communicatie bevestigt.

Wanneer we communiceren, zoeken we instinctief naar deze metacommunicatieve signalen om het originele signaal nauwkeurig te ontcijferen.

Voorbeelden van metacommunicatie: incongruentie detecteren

Hoewel metacommunicatie vaak de oorspronkelijke communicatie ondersteunt, wordt het duidelijker wanneer er incongruentie is tussen het signaal en de intentie van de afzender van het signaal.

Sarcasme, ironie, satire, metaforen en woordspelingen maken gebruik van metacommunicatie om de ontvanger te dwingen te kijken naar de context of metacommunicatie van wat er wordt gecommuniceerd. De metacommunicatie verandert de gebruikelijke betekenis van de boodschap.

Bij woordspelingen moet je bijvoorbeeld de basis leggen of de context bepalen die de ontvanger kan gebruiken om de woordspeling te begrijpen. Kijk maar eens naar deze woordspeling:

Zie ook: Vroeg wakker worden zonder wekker

Als ik de boodschap niet in de juiste context had geplaatst ("Dat is niet mijn kopje thee") met de daaropvolgende metacommunicatie ("Ik drink geen thee"), zouden de ontvangers het moeilijk hebben gehad om de woordspeling te begrijpen.

Mensen moeten vaak zeggen "ik was sarcastisch" omdat ontvangers de ironie of irrationaliteit in wat gecommuniceerd werd niet oppikten (verbale metacommunicatie) of de sarcastische toon of glimlach misten (non-verbale metacommunicatie).

Als gevolg daarvan gingen ontvangers niet verder dan de boodschap en interpreteerden ze deze letterlijk, d.w.z. op het laagste, eenvoudigste niveau.

Een ander veelvoorkomend voorbeeld van metacommunicatie is iets zeggen op een spottende toon. Als een kind tegen zijn ouder zegt: "Ik wil een speelgoedauto" en de ouder herhaalt "Ik wil een speelgoedauto" op een spottende toon, dan begrijpt het kind dat zijn ouder niet echt een speelgoedauto wil.

Dankzij de metacommunicatie (stemtoon) gaat het kind verder dan de letterlijke betekenis van wat er gezegd werd om te kijken naar de intentie erachter. Het is duidelijk dat het kind na deze interactie geïrriteerd zal zijn op de ouder of zelfs zal denken dat er niet van hem gehouden wordt.

Dit brengt ons bij de soorten metacommunicatie.

Soorten metacommunicatie

Je kunt metacommunicatie op verschillende complexe manieren categoriseren en veel onderzoekers hebben dat ook geprobeerd. Ik geef de voorkeur aan de classificatie van William Wilmot omdat die zich richt op de essentie van veel menselijke communicatie - relaties.2

Als we aannemen dat veel menselijke communicatie iets te zeggen heeft over de relatie tussen de zender en de ontvanger, kunnen we metacommunicatie indelen in de volgende types:

1. Metacommunicatie op relatieniveau

Waarom is het zo dat als je tegen een vriend zegt: "Jij idioot", hij waarschijnlijk niet beledigd zal zijn, maar dat dezelfde woorden tegen een vreemde beledigend kunnen zijn?

Het antwoord ligt in een uitdrukking die relationele definitie heet. De relationele definitie is eenvoudigweg hoe we onze relatie met de ander definiëren.

Wanneer we in de loop van de tijd met anderen interageren, ontstaan er in de loop van de tijd relationele definities tussen ons en hen. Dit ontstaan wordt vergemakkelijkt door een reeks metacommunicatieve en communicatieve signalen. Deze metacommunicatieve signalen houden een relationele definitie in stand.

Je hebt een relationele definitie van "Ik ben je vriend" met je vriend. Die is in de loop der tijd opgebouwd toen jullie een aantal vriendschappelijke interacties met elkaar hadden.

Dus als je voor de grap zegt dat ze een idioot zijn, weten ze dat je het niet meent. Deze interpretatie is consistent met de relationele definitie die tussen jullie bestaat.

Hetzelfde zeggen tegen een vreemde, met wie je nog geen relationele definitie hebt vastgesteld, is een slecht idee. Zelfs als je een grapje maakt, zal de boodschap waarschijnlijk letterlijk worden geïnterpreteerd omdat er geen relationele metacommunicatieve context is voor wat je hebt gezegd.

De vreemdeling heeft geen reden om te denken dat je gewoon vriendelijk bent. Ik zie dit zo vaak gebeuren. Als ik iemand goed ken, zullen ze me vertellen dat ik alles tegen ze kan zeggen wat ik wil. Maar als hetzelfde tegen ze wordt gezegd door een kennis, hebben ze zoiets van, "Wie is hij om me dit te vertellen?".

Iedereen met wie je communiceert, behalve vreemden, heeft een relationele definitie in zijn hoofd over jou.

Metacommunicatieve signalen versterken na verloop van tijd een relationele definitie en bieden een metacommunicatieve context voor latere interacties.

2. Metacommunicatie op episodisch niveau

Metacommunicatie op relatieniveau, gebaseerd op een relationele definitie, gebeurt na verschillende, terugkerende metacommunicaties op episodisch niveau. Je moet dat stadium in de relatie bereiken waarna de daaropvolgende interacties gecontextualiseerd worden door een relationele definitie.

Aan de andere kant is metacommunicatie op episodisch niveau verstoken van enige relationele definitie. Dit type metacommunicatie vindt alleen plaats op het niveau van individuele episodes. Het omvat alle eenmalige interacties die je misschien hebt gehad met vreemden, zoals "Je bent een idioot" zeggen tegen een vreemde.

Mensen hebben de neiging om een relationele intentie af te leiden uit episodische metacommunicaties, omdat dat precies de functie is van episodische metacommunicaties - om in de loop van de tijd een relationele definitie op te bouwen.

Episodische metacommunicaties zijn kleine zaadjes die na verloop van tijd uitgroeien tot een relationele definitie.

Dit betekent dat je eerder denkt dat een medewerker van de klantenservice je opzettelijk niet helpt dan dat je denkt dat je je probleem misschien niet duidelijk hebt uitgelegd.

In plaats van objectief naar dergelijke conflictsituaties te kijken, richten we ons gemakkelijk op intenties omdat we de neiging hebben om bij elke kleine interactie een relationele definitie op te bouwen.

Waarom?

Zo kunnen we de bedoelingen van anderen beter begrijpen in toekomstige communicatie nadat de relationele definitie is vastgesteld. Dit is gewoon de natuurlijke manier waarop mensen communiceren. We zijn altijd op zoek naar relationele definities uit gewone, episodische interacties.

Voorouderlijke mensen waren niet bezig met het bellen van klanten. Ze waren op zoek naar vrienden en vijanden (het vormen van relationele definities) terwijl ze zichzelf en hun hulpbronnen deelden en verdedigden.

Ep = Episode; RD = Relationele definitie; EpwM = Episode met metacommunicatieve context.

Signalen zien als signalen

Dat we metacommunicatie kunnen waarnemen geeft aan dat we het vermogen hebben om niet alleen signalen te interpreteren, maar ons ook een idee te vormen over de intentie van de zender. We kunnen het signaal scheiden van de zender.

Metacommunicatie is ook waargenomen bij andere sociale primaten.3 Gregory Bateson bedacht de term nadat hij apen in een dierentuin had geobserveerd die aan het spelen waren.

Als jonge apen aan het spelen zijn, vertonen ze gedrag dat typisch is voor een vijandige interactie - bijten, vasthouden, bestijgen, domineren, enz.

Bateson, die dit alles observeerde, vroeg zich af of er een manier moest zijn waarop de apen met elkaar kunnen communiceren "Ik ben niet vijandig".4

Zie ook: Waarom ben ik zo stil? 15 Mogelijke redenen

Het kan iets zijn in hun lichaamstaal of houding. Of het kan zijn omdat de apen tijd hebben gehad om een relationele definitie van vriendelijkheid en warmte te vormen.

In staat zijn om een signaal als een signaal te zien, in plaats van er blindelings op te reageren op basis van zijn ogenschijnlijke, betekenis, moet evolutionair significante voordelen hebben gehad.

Ten eerste biedt het een venster op de gedachten en bedoelingen van de andere persoon. Het vermindert ook het risico op misleiding en stelt ons in staat om vrienden en vijanden bij te houden. Het bouwt onze relaties op op basis van relationele definities.

We passen deze relationele definities aan in het licht van nieuwe interacties, waardoor onze banden met anderen na verloop van tijd sterker of zwakker worden.

Metacommunicatievaardigheden verbeteren

Goed zijn in metacommunicatie is een essentieel onderdeel van het verbeteren van je communicatievaardigheden.

Als je rekening houdt met de metacommunicatieve aspecten van communicatie, kun je je boodschap beter kaderen of contextualiseren. Je kunt je boodschap duidelijk overbrengen en boodschappen duidelijk interpreteren.

Als je goed wordt in het detecteren van discrepanties tussen metacommunicatie en communicatie, kun je leugens detecteren, bedrog vermijden en de motieven van mensen achterhalen.

Het belangrijkste om te onthouden is dat communicatie altijd in een context plaatsvindt. Als je lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen en stemtoon leert interpreteren, kom je niet ver als je de context negeert.

Een ander belangrijk ding om te onthouden, vooral wanneer je de bedoelingen van mensen probeert te achterhalen, is dat je altijd moet proberen om je aannames te testen en te verifiëren.

Referenties

1. Bateson, G. (1972). De logische categorieën van leren en communiceren. Stappen naar een ecologie van de geest , 279-308.
2. Wilmot, W. W. (1980). Metacommunicatie: een heronderzoek en uitbreiding. Annalen van de Internationale Communicatievereniging , 4 (1), 61-69.
3. Mitchell, R. W. (1991). Batesons concept van "metacommunicatie" in spel. Nieuwe ideeën in de psychologie , 9 (1), 73-87.
4. Craig, R. T. (2016). Metacommunicatie. De internationale encyclopedie van communicatietheorie en filosofie , 1-8.