Het uitstrekken van de armen boven het hoofd gaat vaak gepaard met geeuwen, d.w.z. het strekken van de gezichtsspieren terwijl de mond wordt geopend. En gaat gepaard met een diepe, langzame inademing gevolgd door een snelle uitademing.

Geeuwen en armen strekken kunnen onafhankelijk van elkaar voorkomen, maar als ze samen voorkomen, wordt het gebaar pandiculatie .

Pandiculatie is een onwillekeurig gebaar waarbij iemand één of beide armen boven of opzij van het hoofd strekt. De rek is ook voelbaar in de bovenrug.

Dit gebaar kan zittend of staand worden gemaakt. De vingers kunnen al dan niet in elkaar gestrengeld zijn. De ellebogen kunnen al dan niet gebogen zijn. Soms zal de persoon die dit gebaar maakt ook zijn nek strekken door zijn kin op te tillen en de achterkant van zijn nek aan te raken.

Als je dit staande doet, stuurt het gebaar een golf van spanning en ontspanning door het hele lichaam en tilt de persoon zijn hielen even op.

Het strekken van de armen boven het hoofd en geeuwen kan soms gepaard gaan met het kort sluiten van de ogen. Soms kan de romp van links naar rechts worden gedraaid.

Van alle gewervelde dieren is bekend dat ze op een vergelijkbare manier pandiculeren. Honden en katten doen het meerdere keren per dag. Paarden, leeuwen, tijgers, luipaarden, vogels, vissen, ze doen het allemaal.

Dit toont aan dat pandiculatie een evolutionair oud gedrag is dat in ons is behouden sinds de vroegste gewervelde dieren.

Menselijke baby's doen dit van nature. Zelfs de menselijke foetus doet dit gebaar in de baarmoeder, ongeveer 12 weken na de bevruchting.2

Merk op dat vrijwillig stretchen voor een trainingssessie of yoga geen pandiculatie is. Pandiculatie is onvrijwillig en wordt gecontroleerd door de oudere, meer instinctieve delen van de hersenen.

Wanneer strekken we onze armen boven ons hoofd?

Dit gebaar kan worden gemaakt als we 's ochtends wakker worden en als we op het punt staan om te gaan slapen. Geeuwen is gebruikelijker dan je armen strekken als je op het punt staat om te gaan slapen, en je zult zo meteen leren waarom.

Meestal wordt dit gebaar gemaakt na een lange periode van fysieke inactiviteit. Je kunt jezelf er bijvoorbeeld op betrappen dat je dit doet nadat je lang op één plek hebt gezeten.

Slaap is natuurlijk ook een lange periode van lichamelijke inactiviteit.

Waarom pandiculeren we? De fysiologische invalshoek

Als je slaapt of lange tijd op één plek zit, raken je spieren eraan gewend om niet te bewegen. Rekken is de manier van het lichaam om je spieren klaar te maken om weer te bewegen. Het stuurt een reeks signalen naar het spiercontrolecentrum van de hersenen, waardoor de verbindingen tussen de sensorische en motorische controlegebieden opnieuw worden gesmeed.

Ook bij dieren is waargenomen dat pandiculatie optreedt tijdens de overgang van perioden van lage naar hoge activiteit.

Dit gebaar verlicht eventuele spanning of vernauwingen in de spieren, waardoor de kans op pijn, blessures of spasmen afneemt.

Psychologische redenen voor strekken en gapen

We kunnen ook rekken en gapen om psychologische stress te verlichten. Rekken voelt goed en mensen voelen zich vaak verfrist na een sessie rekken en gapen.

Waarom we precies gapen is een beetje een mysterie. Toch zijn er een aantal goede verklaringen die hout snijden.

De meest logische verklaring is dat geeuwen de hersenen in staat stelt om van een onoplettende of rusttoestand (niet opletten) over te schakelen naar een aandachtstoestand (alert zijn).3

Met andere woorden, geeuwen is een manier waarop je hersenen weer online proberen te komen. Het is een poging om op te letten na een periode van onoplettendheid.

Terwijl stretchen een manier is om je lichaam wakker te maken, is gapen een manier om je hersenen wakker te maken. Als je zowel je lichaam als je hersenen wakker moet maken, kun je zowel stretchen als gapen.

Dit verklaart waarom we gapen als we 's ochtends wakker worden. We proberen onze hersenen weer online te brengen na een lange periode van bewusteloosheid, zodat we onze omgeving kunnen waarnemen.

Het verklaart ook waarom we geeuwen als we gaan slapen.

Gapen voor het slapen is een manier om de aandacht bij de taak te houden. De frequentie van gapen voor het slapen neemt toe als we de slaap uitstellen om ons op iets te concentreren.

Aan de ene kant zijn je hersenen en lichaam moe en willen ze rust, aan de andere kant wil je dat je hersenen zich concentreren op je werk of studie. Het conflict leidt tot voortdurend geeuwen - de poging van je hersenen om je alert te houden, ook al willen ze dat niet.

Ten slotte is het moeilijk om op te letten als we ongeïnteresseerd zijn. We gapen als we ons vervelen zodat we gedwongen aandacht kunnen besteden aan datgene waar we geen aandacht aan willen besteden.

Geeuwen en uitrekken komen weliswaar vaak samen voor, maar kunnen om verschillende redenen gebeuren.

Stel, je spreekt op een conferentie. Als je klaar bent met je presentatie van een uur, merk je dat sommige toehoorders hun armen strekken, sommigen geeuwen en sommigen doen beide.

Het is verleidelijk om te denken dat ze je toespraak saai vonden, maar nu je dit artikel hebt doorgenomen, kun je niet zo snel tot die conclusie komen.

Uitrekken, met of zonder geeuwen, gebeurde waarschijnlijk omdat ze lang op één plek moesten zitten.

Geeuwen, vooral gapen zonder zich uit te rekken, kan erop wijzen dat ze mentaal moe, slaperig of verveeld zijn.

Verveling is dus slechts één van de vele mogelijkheden.

Referenties

1. Fraser, A. F. (1989). Pandiculation: the comparative phenomenon of systematic stretching. Toegepaste gedragswetenschappen bij dieren , 23 (3), 263-268.
2. De Vries, J. I., Visser, G. H., & Prechtl, H. F. (1982). Het ontstaan van foetaal gedrag. I. Kwalitatieve aspecten. Vroege menselijke ontwikkeling , 7 (4), 301-322.
3. Walusinski, O. (2014). Hoe geeuwen het default-mode netwerk omschakelt naar het aandachtsnetwerk door de cerebrospinale vloeistofstroom te activeren. Klinische anatomie , 27 (2), 201-209.