Zou het niet fijn zijn om te weten hoe je een leugen herkent en om wandelende leugendetectors te zijn die nooit bedrogen kunnen worden? De waarheid is dat er geen magische formule bestaat die je kan helpen om leugens elke keer weer op te sporen. Wat je echter wel kunt doen, is het verhogen van je kansen om een leugen te ontdekken.

Zie ook: 5 Stadia van iets leren dat de moeite waard is

Als het gaat om het ontdekken van leugens, zijn je sterkste aanwijzingen vooral te vinden in de lichaamstaal van de andere persoon. Onderzoeken tonen aan dat mensen leugens beter kunnen ontdekken als ze kijken naar non-verbale gedragssignalen.1 Dit komt omdat onze lichaamstaal vaak een eerlijke uitdrukking is van onze emotionele toestand.

Mensen zijn ook beter in het detecteren van leugens op basis van emotionele signalen dan op basis van niet-emotionele signalen.2 Dit betekent dat onze kansen om een leugen te detecteren toenemen als leugenaars een emotionele reactie bij ons opwekken. Kortom, als je succesvol leugens wilt detecteren, is het lezen van non-verbaal gedrag je beste gok.

Veel experts adviseren om bij het detecteren van leugens niet af te gaan op een enkel gebaar, maar te kijken naar gebarenclusters. Hoewel dit een perfect goed advies is, is de waarheid dat sommige gebarenclusters zelfs aanwezig kunnen zijn als de persoon niet liegt. Ze kunnen gewoon nerveus zijn.

Als iemand bijvoorbeeld zijn gezicht aanraakt, zenuwachtig is en snel ademhaalt, dan duidt dit cluster van gebaren niet noodzakelijkerwijs op liegen. Het kan ook zijn dat de persoon gewoon nerveus of angstig is.

In plaats van je te richten op afzonderlijke gebaren en daarbij de weg kwijt te raken, wil ik dat je je concentreert op de categorieën van gebaren. Als je twee of meer van deze categorieën tegelijkertijd bij een persoon waarneemt, is de kans vrij groot dat hij tegen je liegt.

Deze categorieën zijn afhankelijk van twee aannames die we maken over een leugenaar. Ten eerste zal een leugenaar niet open en verbonden met je zijn in het gesprek. Wanneer we iemand proberen te bedriegen, 'sluiten' we ons af, verbreken we de verbinding met hen en proberen we hen te vermijden. We doen dit onbewust om onszelf te beschermen en te voorkomen dat we betrapt worden.

Deze afsluiting, ontkoppeling en vermijding manifesteren zich in de lichaamstaal van een leugenaar.

Ten tweede, omdat leugenaars meestal bang zijn om betrapt te worden, voelen ze zich gestrest en deze stress kan uitlekken in hun gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal.

Categorie 1: 'Gesloten' lichaamstaal

De leugenaar zal zijn lichaam voor je 'sluiten'. Hij kan zijn armen of benen kruisen als hij zit. Of hij kan een barrière tussen jullie opwerpen met een fysiek voorwerp zoals een beker of een handtas. Hij kan zichzelf kleiner maken door zijn schouders op te halen, kronkelig te worden en zijn lichaam naar binnen te trekken in een onbewuste poging om niet gezien te worden.

Deze 'afsluiting' van hen kan zich ook uiten in hun ogen. Hun knipperfrequentie kan toenemen, of ze kunnen hun ogen volledig sluiten. Een verhoogde knipperfrequentie wordt vaak waargenomen in situaties waarin de persoon niet houdt van wat ze zien of horen. Ogen worden vaak volledig gesloten wanneer een persoon een sterke emotie voelt (zoals tijdens het zoenen of het proberen van erg lekker eten).

Kijk naar de context van hun gedrag om deze alternatieve mogelijkheden te elimineren.

Categorie 2: Gebrek aan 'open' lichaamstaal

Als iemand een ervaren leugenaar is of artikels zoals deze heeft gelezen over het herkennen van een leugen, dan zal hij niet de voor de hand liggende 'gesloten' lichaamstaal aannemen. Hij heeft dan twee andere keuzes - ofwel neutrale lichaamstaal tonen of als hij een zeer bedreven leugenaar is, zal hij 'open' lichaamstaal aannemen om je voor de gek te houden.

Ervan uitgaande dat de meeste leugenaars niet zeer bedreven zijn als je geen 'open' lichaamstaalgebaren ziet, is de kans groot dat ze opzettelijk een neutrale en beheerste lichaamstaal aanhouden om hun bedrog niet te verraden.

Als je geen open lichaamstaalgebaren ziet zoals het tonen van handpalmen, hun lichaam naar je toe gedraaid, oogcontact en redelijke nabijheid, dan is er reden tot bezorgdheid. Nabijheid is belangrijk omdat nabijheid een signaal is voor verbinding. Een leugenaar gelooft dat hij je bedriegt en kan dus geen verbinding met je maken.

Daarom moeten ze meestal afstand bewaren als ze met je praten.

Stel je een scène voor uit een romantische film waarin de twee geliefden in elkaars armen liggen. Dit is geen positie om in te verkeren als je tegen iemand wilt liegen of iemand wilt bedriegen. Te veel nabijheid en verbondenheid.

Stel je voor dat de vrouw aan de man vraagt waar hij gisteravond is geweest. Stel dat de man haar gisteravond heeft bedrogen. Wat doet hij dan? Hij zal waarschijnlijk uit de armen van de vrouw stappen, een paar stappen achteruit doen en van haar wegkijken. Nu hij fysiek afstand van haar heeft genomen, probeert hij een perfecte leugen te verzinnen.

Ik zeg niet dat dit altijd zal gebeuren in zo'n situatie, maar de kans is groot dat het gebeurt als de man zijn leugen niet heeft ingestudeerd. Het punt is: fysieke nabijheid en bedrog gaan zelden samen.

De tv-show Lieg tegen me is de enige die ik ben tegengekomen die gaat over het detecteren van leugens uit non-verbaal gedrag. Het begon goed, maar tegen het einde werd het minder. Toch is het het proberen waard.

Categorie 3: Vermijdende lichaamstaal

Zoals beschreven in het voorbeeld hierboven, is het wegdraaien van de persoon waartegen je liegt een goed voorbeeld van vermijdingslichaamstaal. Een ander voorbeeld is wegkijken terwijl je de persoon aankijkt en niet in staat bent om oogcontact te houden.

Dit kunnen ook tekenen zijn van verlegenheid zonder enige leugen, maar als je weet dat de persoon niet verlegen is in jouw omgeving of er geen reden toe heeft, kun je deze mogelijkheden uitsluiten.

Kijk ook naar hun voeten. Wijzen ze naar je toe of van je af? Wijzen ze naar de uitgang? In sociale interacties wijzen we onze voeten naar waar we naartoe willen.

Categorie 4: Zenuwachtige lichaamstaal

Slechte leugenaars verraden hun leugens vaak met hun nerveuze lichaamstaal. Hun ademhaling versnelt op een duidelijke manier, ze kijken naar beneden en weg en maken zelfkalmerende gebaren zoals hun handen aanraken, slikken en hun keel schrapen. Ze maken handmatige fouten zoals het kopje laten vallen dat ze vasthielden, uitglijden, omvallen of vallen.

In beslag genomen door de nervositeit en angst om betrapt te worden, concentreren ze zich minder op de dingen die ze doen.

Als je twee of meer van deze categorieën waarneemt wanneer je met iemand praat, heb je reden om meer te onderzoeken. Test mensen door dichterbij te komen en kijk of ze zich geïntimideerd voelen en verder weg gaan staan.

Moedig hen aan om open lichaamstaalgebaren te maken en kijk of ze zich verzetten en dichtklappen. Bied aan om hun tas vast te houden als je denkt dat ze die als barrière hebben gebruikt en kijk of ze meteen het gebaar met de armen over elkaar maken om de barrière opnieuw op te bouwen.

Als je dit soort tests vaak gebruikt, kun je vrij zeker zijn van je oordeel.

Gesproken woorden

Het eerste wat je moet doen is controleren of wat ze zeggen in overeenstemming is met hun lichaamstaal. Als iemand zijn armen over elkaar slaat en je vertelt dat hij je leuk vindt, vind je dat misschien moeilijk te geloven.

Als iemand iets bevestigends zegt, zoals "Ja, ik wil naar de picknick", maar zijn hoofd schudt heen en weer in een "Nee", dan bedoelt hij het tegenovergestelde van wat hij zegt.

Als ze zeggen dat ze zich op een bepaalde manier voelen, maar absoluut geen teken van emotie laten zien in hun gezichtsuitdrukkingen en lichaamstaal, dan liegen ze waarschijnlijk.

De snelheid van praten is ook belangrijk. Leugenaars hebben de neiging om sneller te praten in een poging om 'er zo snel mogelijk overheen te zijn'. Ze hebben ook de neiging om met een lage stem te praten, vooral tegen het einde van de zin, opnieuw in een poging om zich te 'verbergen' voor wat ze zeggen.

Een leugenaar kan ofwel geen extra details over de leugen onthullen (omdat hij de leugen niet verder wil compliceren), of hij kan extra, gedetailleerde informatie over de leugen geven (waarbij hij extra zijn best doet om jou te overtuigen). Deze paradox kan worden opgelost door jezelf af te vragen: "Heb ik hem gevraagd de details te geven?".

Als je ze wel om de details hebt gevraagd en ze je die niet hebben gegeven, maar bleven herhalen wat ze zeiden, dan is dat een valse vlag. Als je niet om extra details hebt gevraagd, maar ze wel extra, onnodige informatie hebben gegeven, dan is dat een sterke aanwijzing voor een leugen.

Zie ook: Hoe je verder gaat met je ex (7 tips)

Leugenaars kunnen het gesprek abrupt beëindigen met een leugen. Dit komt omdat liegen hen ongemakkelijk maakt en ze liever bij je weggaan, nadat ze de leugenbom op je hebben laten vallen, dan met je bezig te blijven.

Als je het gespreksonderwerp verandert, merk dan of ze opluchting ervaren. Geloof in hun leugen en zeg dat je iets uit de andere kamer wilt gaan halen.

Kijk stiekem naar ze vanuit de andere kamer en kijk of ze een enorme zucht van verlichting slaken of een boze glimlach op hun gezicht hebben, blij dat ze je voor de gek hebben kunnen houden. Paul Eckman, de auteur van Leugens vertellen noemde dit geluk van een geslaagde leugen 'duping delight'.3

De basislijn vaststellen

Het kan makkelijker zijn om een bekende te betrappen op liegen dan een vreemde. Dit komt omdat je bekend bent met het basisgedrag van de bekende - hoe hij zich gedraagt in normale situaties. Als hij liegt, merk je een afwijking van zijn basisgedrag op.

Aan de andere kant zou je een vreemde met autisme wel eens valselijk van liegen kunnen beschuldigen, omdat autistische mensen de neiging hebben om zenuwachtig te zijn. Neem deze mogelijkheden dus weg door zoveel mogelijk informatie te verzamelen over de vreemde van wie je vermoedt dat hij liegt. Onthoud ook dat mensen eigenaardigheden hebben en soms verschillen in de manier waarop ze hun emoties uiten.

Beschuldig ze nooit van liegen

Zelfs als je veel van hun lichaamstaal en verbale signalen hebt waargenomen die wijzen op een leugen, is er nog steeds een kans dat je het mis hebt.

Daarom is het nooit een goed idee om iemand van liegen te beschuldigen. Ze zullen in de verdediging schieten en de leugen opnieuw bevestigen, en als ze de waarheid vertellen, zullen ze je niet meer vertrouwen en zal je relatie met hen verstoord raken.

Blijf in plaats daarvan je oordeel testen. Elimineer alle andere mogelijkheden voordat je veilig kunt concluderen dat ze liegen. Als je er vrij zeker van bent dat ze hebben gelogen, zorg dan dat ze het toegeven door meer vragen te stellen.

Laat ze zien dat wat ze zeggen niet strookt met de feiten. Beter nog, geef ze gelijk en ga van daaruit verder om te zien hoe ver je kunt gaan. De meeste leugens zullen snel instorten omdat ze niet goed doordacht zijn. Laat ze in hun eigen val lopen.

Een leugen met een leugen ontdekken

Een goede techniek om iemand zijn leugen te laten toegeven is door tegen hem te liegen. Als iemand bijvoorbeeld zegt dat hij gisteren in een restaurant was en je hebt goede redenen om aan te nemen dat hij liegt, vertel hem dan dat het restaurant gisteren gesloten was.

Vertel ze zelfverzekerd dat je gisteren het restaurant hebt gebeld, maar dat niemand opnam. Vertel ze dat je daarna een ander nummer hebt geprobeerd, dat toevallig het nummer van de manager was, en dat hij je persoonlijk vertelde dat ze die dag geen zaken deden.

Door deze details toe te voegen, wordt je verhaal geloofwaardig en wordt de leugenaar in het nauw gedreven en gedwongen om zijn leugen toe te geven. Als hij zijn leugen nog steeds niet wil toegeven, sprak hij waarschijnlijk de waarheid en zet je uiteindelijk alleen jezelf voor schut. Maar hé, alles om leugens op te sporen.

Referenties

1. Forrest, J. A., & Feldman, R. S. (2000). Detecting deception and judge's involvement: Lower task involvement leads to better lie detection. Persoonlijkheids- en Sociale Psychologie Bulletin , 26 (1), 118-125.
2. Warren, G., Schertler, E., & Bull, P. (2009). Deception detecting from emotional and unemotional cues. Tijdschrift voor Nonverbaal Gedrag , 33 (1), 59-69.
3. Ekman, P. (2009). Leugens vertellen: aanwijzingen voor bedrog op de markt, in de politiek en in het huwelijk (herziene editie) . WW Norton & Company.