Przestrzeń graniczna to przestrzeń między przestrzeniami. Przestrzeń graniczna to granica między dwoma punktami w czasie, przestrzeni lub obu. To środek między dwoma gruntami, środkowa struktura między dwiema strukturami.

Kiedy znajdujesz się w przestrzeni granicznej, nie jesteś ani tu, ani tam, ani tym, ani tamtym. Jednocześnie jesteś zarówno tu, jak i tam, zarówno tym, jak i tamtym.

Przestrzenie graniczne charakteryzują się liminalnością, pojęciem zapożyczonym z antropologii społecznej. Słowo "limen" oznacza po łacinie "próg". W niektórych prymitywnych kulturach istnieją rytuały przejścia, które oznaczają przejście ludzi z jednego stanu do drugiego.

Na przykład przejściu od dzieciństwa do dorosłości lub od stanu wolnego do małżeństwa towarzyszą w takich kulturach skomplikowane rytuały przejścia.

Okres dojrzewania jest przestrzenią graniczną między dzieciństwem a dorosłością. Nastolatek nie jest ani dzieckiem, ani dorosłym. Okres dojrzewania jest zatem przestrzenią graniczną między dwoma punktami w czasie lub dwoma etapami życia.

Kiedy nastolatki w prymitywnych kulturach przechodzą przez rytuały przejścia oznaczające przejście z dzieciństwa do dorosłości, mogą w końcu nazwać się dorosłymi.

Przestrzenie graniczne mogą być fizyczne, psychologiczne, czasowe, kulturowe, konceptualne, polityczne lub stanowić ich kombinację.

Fizyczne przestrzenie graniczne

Niemal każdy z nas w dzieciństwie starał się chodzić po kafelkach w łazience lub na ulicy tak, aby nie dotknąć ich granicy. Granice te były przestrzeniami granicznymi między kafelkami.

Każde fizyczne miejsce, które służy jako łącznik między dwoma miejscami, jest przestrzenią graniczną. Na przykład korytarze łączące dwa pokoje są przestrzeniami granicznymi. Ulice, drogi, lotniska, dworce kolejowe i autobusowe łączące dwa miejsca docelowe są przestrzeniami granicznymi. Podobnie jak korytarze, schody i windy.

Wszystkie te miejsca są miejscami przejściowymi. Nie powinniśmy przebywać w nich zbyt długo. Chyba że jesteś właścicielem sklepu lub czegoś na lotnisku. Wtedy miejsce traci swoją liminalność i staje się celem podróży.

To samo dzieje się, gdy twój lot lub pociąg jest opóźniony i jesteś zmuszony zostać. Miejsce traci swój pierwotny cel i liminalność. Zarówno czuje się, jak i nie czuje się jak cel podróży. Coś wydaje się nie tak z tym miejscem.

Psychologiczne przestrzenie graniczne

Granice istnieją nie tylko w świecie fizycznym, ale także w świecie mentalnym. Kiedy patrzysz na nastolatka, możesz powiedzieć, że fizycznie znajduje się on pomiędzy byciem dzieckiem a dorosłym. Psychicznie i czasowo również znajduje się pomiędzy dwoma etapami życia - dzieciństwem i dorosłością.

Znalezienie się w psychologicznej przestrzeni granicznej ma kluczowe konsekwencje. Nastolatki nie mogą nazywać siebie dziećmi ani dorosłymi. Może to prowadzić do pomieszania tożsamości.

Podobnie, ludzie w średnim wieku są uwięzieni w granicznej przestrzeni między dorosłością a starością. Kryzys wieku średniego prawdopodobnie wynika z dezorientacji tożsamości spowodowanej nieprzystawaniem do kategorii dorosłości i starości. Z drugiej strony, kryzys nastolatka wynika z dezorientacji tożsamości spowodowanej nieprzystawaniem do definicji dzieciństwa i dorosłości.

Poważne wydarzenia życiowe mogą również rzucić niczego niepodejrzewających ludzi w przestrzeń graniczną. Weźmy na przykład rozwód. Małżeństwo jest ważnym etapem życia dla wielu ludzi. Zazwyczaj ludzie są samotni, a następnie wkraczają w nowy etap życia: małżeństwo.

Kiedy dochodzi do rozwodu, są zmuszeni wrócić do bycia singlem. Podobnie, kiedy dochodzi do rozstania, ludzie muszą wrócić do "bycia singlem" ze stanu "bycia w związku".

Zanim jednak dana osoba będzie mogła w pełni powrócić do bycia singlem, przechodzi przez tę przejściową przestrzeń, w której nadal czuje się przywiązana do swoich byłych, próbując jednocześnie iść naprzód. Powoduje to zamieszanie w tożsamości i stanie.

"Czy rozwód naprawdę miał miejsce? Nie mogę pozbyć się wrażenia, że wciąż jestem żonaty".

"Kim jestem? Zaangażowany czy samotny?"

To zamieszanie i niepewność wywołane przez liminalność zmuszają niektórych do ponownego nawiązania relacji, aby złagodzić zamieszanie, przywrócić tożsamość i przywrócić porządek. Albo palą wszystkie swoje mosty i całkowicie usuwają swoich byłych ze swojego życia z odpowiednim zamknięciem. To również pomaga im w pełni przyjąć nową tożsamość bycia singlem.

Jak można wywnioskować z tych przykładów, przestrzeń graniczna nie jest przyjemną przestrzenią. Zazwyczaj nasze umysły nie pozwalają nam łatwo przełączać się między tożsamościami, stanami, koncepcjami i przekonaniami. Umysł preferuje strukturę, pewność, porządek i stabilność.

Weźmy inny przykład osoby, która z dnia na dzień odnosi sukces, wygrywając główną nagrodę w konkursie. Zanim będzie mogła zrekonstruować swoją tożsamość z "bycia zwykłą, nieznaną osobą" do "odnoszącej sukcesy, sławnej osoby", musi przejść przez przestrzeń graniczną między tymi dwoma stanami tożsamości.

W czasie przebywania w przestrzeni granicznej, poprzednia tożsamość będzie próbowała sprowadzić ją z powrotem, podczas gdy nowa tożsamość popycha ją do przodu. Rozdarta między pchaniem a ciągnięciem, osoba może albo stracić nowo odkryty sukces, albo umocnić swoją nową tożsamość i utrzymać sukces.

Przestrzenie graniczne są dziwne i niewygodne

Jeśli kupisz sklep na lotnisku, prawdopodobnie będziesz czuć się dziwnie przez pierwsze kilka tygodni, siedząc tam i sprzedając towar ludziom.

"Co ja tu robię? Nie powinieneś otwierać sklepu i tu siedzieć. Powinieneś tu czekać na swój lot, a potem wyjść".

Kiedy robisz to wystarczająco długo, liminalność miejsca zanika. Miejsce i aktywność stają się znajome i zyskują strukturę, zamiast być nieznane, przejściowe i niestrukturalne.2

Podobny efekt obserwujemy u osób, które często podróżują samolotami. Lotniska lub loty po pewnym czasie tracą swoją liminalność i same w sobie stają się celami podróży.3

Nowi podróżni nie czują się na tyle komfortowo, aby postrzegać czas oczekiwania na lotnisku jako czas wolny na czytanie, jedzenie lub zakupy, tak jak robią to doświadczeni podróżnicy. Nie mogą się doczekać, aż dotrą do celu. Dla nich samo lotnisko nie jest celem podróży. To przestrzeń graniczna.

Ludzie lubią przemieszczać się w przestrzeniach fizycznych, mentalnych i czasowych od struktury do struktury, od formy do formy. Przestrzenie graniczne nie mają struktury ani formy. Ich nieodłączna antystruktura sprawia, że ludzie czują się niekomfortowo.

Od dziecka, które unika granic ulicznych płytek, po studenta, który potrzebuje czasu na ponowne dostosowanie się z życia w domu do życia w hostelu, liminalność sprawia, że ludzie czują się zdezorientowani i niespokojni.

Początki przestrzeni liminalnych

Psychologiczne przestrzenie graniczne są produktem sposobu, w jaki działa ludzki umysł. Nasze umysły uważają za niezwykle przydatne dzielenie świata na kategorie z dobrze zdefiniowanymi granicami. Rzeczy są albo takie, albo takie. Jesteś albo dzieckiem, albo dorosłym. Jesteś albo singlem, albo w związku.

To myślenie "albo-albo" lub "czarno-białe" pozwala wielu rzeczom prześlizgnąć się, które mogą nie pasować do naszych eleganckich kategorii. To, czego nie można skategoryzować, jest niewidzialne i nierealne dla umysłu. Jednak świat jest o wiele bardziej złożony niż to, co nasz umysł może zmieścić w swoich kategorycznych lub schematycznych pudełkach.

Pomaga to wyjaśnić, dlaczego na przykład ludzie wciąż mają problemy z zaakceptowaniem istnienia osób transpłciowych. Ponieważ takie osoby istnieją w przestrzeni granicznej między pojęciami mężczyzny i kobiety, wydają się niewidzialne. Podważają nasze postrzeganie tego, jak świat jest podzielony na kategorie.

Co gorsza, w wielu społeczeństwach są postrzegani jako społecznie gorsi lub nawet mniej niż ludzie.

Ci, którzy nie pasują do naszych kategorii, mogą być postrzegani jako "inni" lub gorsi. Należy ich unikać, aby nie zakłócili naszej eleganckiej kategoryzacji świata.

To samo dotyczy problemów ze zdrowiem psychicznym, które przez wielu nie są postrzegane jako "prawdziwe", ponieważ są niewidoczne.

Osoby cierpiące na przewlekły ból, które nie wykazują jawnych oznak bólu w swoim zachowaniu, są również podobnie stygmatyzowane. Naruszają one nasze oczekiwania co do tego, jak powinny wyglądać prawdziwe problemy i choroby.4

Społeczna kategoryzacja etapów życia, przez które przechodzą ludzie, to: zdobycie wykształcenia, znalezienie pracy, zawarcie małżeństwa i posiadanie dzieci.

Zobacz też: Dlaczego śnimy na jawie (wyjaśnione)

Kiedy dzieją się rzeczy, które naruszają tę sekwencję, ludzie tracą rozum.

Jeśli ktoś woli samokształcenie zamiast formalnej edukacji, wydaje się dziwny. Jeśli ktoś nie dostaje pracy natychmiast po ukończeniu studiów, coś jest nie tak.

Jeśli ktoś zakłada firmę lub pracuje jako freelancer, to co do cholery sobie myśli? A ludzie, którzy nie chcą się żenić ani mieć dzieci, wydają się osiągać najwyższy poziom dziwactwa.

Oczywiście istnieją solidne ewolucyjne powody, dla których taka sekwencja istnieje. Kluczowe jest zrozumienie, w jaki sposób te struktury mogą uwięzić ludzi w sztywnych sposobach myślenia.

Rewolucje i innowacje nie pojawiają się wewnątrz struktur, ale w przestrzeniach granicznych. Kiedy jednostki i społeczeństwa wychodzą poza swoje struktury, rodzą się nowe rzeczy, na dobre i na złe.

Zobacz też: Czy byłe wracają? Co mówią statystyki?

Przestrzeń graniczna to miejsce, w którym rodzą się nowe możliwości. Jednostki i społeczeństwa, które odważą się przebywać w przestrzeniach granicznych, choć są one niewygodne, ewoluują.

Łagodzenie niepokoju

Oczywiście trudno jest często wkraczać w przestrzeń graniczną. Negatywne konsekwencje psychologiczne, takie jak poczucie niewidzialności i wyrzucenia ze struktur społecznych, mogą być zbyt duże do zniesienia. Ludzie mają silną potrzebę przynależności i dopasowania się do z góry określonej kategorii.

Kiedy jesteś freelancerem, ani nie masz pracy, ani nie jesteś bezrobotny. Jesteś zatrudniony, ale nie masz pracy. Kto chciałby być w tak niekomfortowym stanie?

Związki na odległość są również liminalne. Jesteś w związku, ale nie jesteś w związku. Ci, którzy byli w związkach na odległość, wiedzą, jak dziwne może to być czasami uczucie.

Kiedy jesteś w "prawdziwej" pracy lub w "prawdziwym" związku, czujesz się bezpiecznie. Czujesz się chroniony. Jesteś w łonie bezpiecznych struktur społecznych i kategoryzacji. Jesteś kimś. Należysz gdzieś. Jesteś widoczny. Nie ma niepokoju.

Kiedy społeczeństwa plemienne przeprowadzają rytuały przejścia, uwidaczniają niewidzialność przestrzeni granicznych. Ponieważ przestrzenie graniczne są niewidzialne i wywołują niepokój, uczynienie ich widocznymi zmniejsza niepokój.

Skąd społeczeństwa plemienne mają wiedzieć, że dziecko zmieniło się w dorosłego? Nie ma wyraźnych, widocznych znaków mówiących, kiedy to się dzieje. To stopniowy proces. Obrzędy przejścia sprawiają, że ten stopniowy proces jest bardziej widoczny i konkretny.

Tę samą funkcję pełnią współczesne rytuały przejścia we współczesnych społeczeństwach. Rocznice, urodziny, obchody Nowego Roku, wesela i przyjęcia - wszystkie one oznaczają nasze niewidzialne przejście z jednej fazy do drugiej. Są próbami uczynienia niewidzialnych i nierealnych przestrzeni granicznych widzialnymi i rzeczywistymi.

Nierealność przestrzeni granicznych również wywołuje niepokój. Opuszczony budynek jest graniczny w tym sensie, że jest nierealny. Nie służy już celowi, do którego kiedyś służył. Stracił część swojej rzeczywistości. Dlatego czują się dziwnie, a ludzie przypisują im jeszcze dziwniejsze rzeczy.

Liminalność opuszczonego budynku zwiększa się poprzez umieszczenie w nim liminalnych stworzeń - duchów. Duchy i zombie zajmują liminalną przestrzeń między życiem a śmiercią. Są żywi, ale martwi lub martwi, ale żywi.

Fakt, że tak wiele horrorów przedstawia opuszczone, nawiedzone domy pokazuje, że miejsca te mają w sobie nieodłączny element niepokoju i dziwności. To samo dotyczy pustych korytarzy, metra itp., które zwykle powinny być wypełnione ludźmi, ale stają się nierealne, gdy ich nie ma.

"The Twilight Zone" to antologiczny serial telewizyjny o przestrzeniach granicznych między naturalnym a nadprzyrodzonym. Gorąco polecam oryginalną serię, przynajmniej najwyżej oceniane odcinki.

Liminalność - źródło strachu i fascynacji

W całej historii ludzie i rzeczy, które wymykały się zrozumieniu i kategoryzacji, były wywyższane i honorowane. To, czego człowiek nie mógł zrozumieć ani kontrolować, wydawało się mieć nad nim władzę.

Jaskiniowcy nie rozumieli niewidzialnych sił grzmotów, wiatru i trzęsień ziemi. Przypisywali bogów takim siłom granicznym, aby nadać im sens i strukturę.

Plaże i góry to przestrzenie graniczne, które przyciągają i fascynują wielu ludzi. Plaża znajduje się na granicy lądu i wody. Kiedy wędrujesz po górach, nie jesteś dokładnie na lądzie, ale nie jesteś też w niebie. Oba miejsca wywołują pewien poziom niepokoju. Możesz utonąć w morzu i spaść z góry.

Teraz, gdy skończyłem ten artykuł na temat przestrzeni granicznych i graniczności, martwię się, że umieściłem koncepcję graniczności w pudełku, definiując ją i wyjaśniając.

Kiedy po raz pierwszy usłyszałem o koncepcji liminalności, była ona dla mnie liminalna i niewidzialna. Nic o tym nie wiedziałem. Pisząc o tym, sprawiłem, że stało się to bardziej widoczne i realne, dla mnie i, mam nadzieję, również dla ciebie.

Referencje

1. Van Gennep, A. (2019). Rytuały przejścia University of Chicago Press.
2. Simpson, R., Sturges, J., & Weight, P. (2010). Transient, unsettling and creative space: Experiences of liminality through the accounts of Chinese students on a UK-based MBA. Nauka zarządzania , 41 (1), 53-70.
3. Huang, W. J., Xiao, H., & Wang, S. (2018). Lotniska jako przestrzeń graniczna. Annals of Tourism Research , 70 , 1-13.