Dit artikel onderzoekt de functie van emoties vanuit een evolutionair perspectief.

Stel je voor dat je in een dierentuin naar een gekooide leeuw zit te kijken. Je bent geamuseerd als het majestueuze dier rondloopt, af en toe brult en geeuwt in de felle zon. In de hoop een reactie te krijgen, brul je terug naar de leeuw.

Stel dat de leeuw jouw gedrag ziet als een bespotting van zijn communicatiestijl en op je afkomt en zich op de kooi werpt waar jij aan de andere kant staat. Onbewust ren je een paar stappen achteruit met je hart in je mond.

Het is duidelijk dat je geest de emotie van angst in je losmaakte om je te beschermen tegen de aanvallende leeuw. Aangezien emoties worden opgewekt door het onderbewustzijn, kon de bewuste kennis dat er een stalen kooi tussen jou en het dier stond, niet voorkomen dat de angstreactie werd opgewekt.

De overlevingswaarde van de emotie angst in deze context is vrij duidelijk. Angst houdt ons in leven.

Evolutionaire functie van emoties

Ons onderbewustzijn scant voortdurend onze omgeving op informatie die mogelijk van invloed kan zijn op onze overleving en voortplanting.

De juiste combinatie van informatie (bijvoorbeeld een leeuw die op ons af komt stormen) activeert mechanismen in de hersenen die een specifieke emotie opwekken (angst, in dit geval).

Op dezelfde manier hebben andere emoties andere soorten informatie die fungeren als 'schakelaars' om emoties aan te zetten die ons motiveren om acties uit te voeren - acties die meestal als einddoel hebben om onze overleving en voortplanting te garanderen.

Deze emotieprogramma's zijn in onze geest gecodeerd door het proces van natuurlijke selectie. Onze voorouders, die geen psychologische mechanismen of emotieprogramma's hadden om angst te voelen wanneer een roofdier op hen jaagde, werden gedood en overleefden het niet om hun genen door te geven.

Daarom zit het in onze genen om angst te voelen als we achtervolgd worden door een roofdier.

Onze individuele ervaringen uit het verleden bepalen ook hoe en wanneer onze emotieprogramma's worden geactiveerd. Als je bijvoorbeeld verschillende keren naar de leeuw brult en hij iedere keer op je afstormt, begint je onderbewustzijn de informatie te absorberen dat de leeuw niet echt gevaarlijk is.

Dit is de reden waarom je bij de 10e of 12e poging, wanneer de leeuw op je afkomt, misschien geen angst voelt. De informatie die je hebt ontvangen op basis van je ervaringen uit het verleden heeft de activering van je emotieprogramma beïnvloed.

Een evolutionair perspectief op emoties

Vanuit evolutionair perspectief kunnen emoties die verwarrend lijken gemakkelijk worden begrepen.

Mensen zijn doelgerichte organismen. De meeste van onze levensdoelen draaien direct of indirect om het verbeteren van onze overlevings- en voortplantingskansen. Emoties zijn er om ons te leiden zodat we keuzes kunnen maken die ons helpen onze doelen te bereiken.

De reden waarom je je gelukkig voelt als je salaris krijgt of met je verliefdheid praat, is dat 'geluk' een emotieprogramma is dat is geëvolueerd om je te motiveren om acties uit te voeren die je kansen op overleving en voortplanting verbeteren.

Een goed salaris betekent meer middelen en een beter leven en, als je toevallig een man bent, kan het je helpen om de aandacht van vrouwen te trekken. Als je al kinderen of kleinkinderen hebt, betekenen meer middelen dat je meer kunt investeren in die genetische kopieën.

Aan de andere kant vertelt praten met je verliefdheid je hersenen dat de kansen om je in de toekomst met hem of haar voort te planten zijn verbeterd.

De reden waarom je depressief bent als je uit elkaar gaat, ligt voor de hand: je hebt net een paringskans verloren. En als je partner een hoge partnerwaarde had (d.w.z. heel aantrekkelijk was), zul je nog depressiever zijn omdat je een waardevolle paringskans hebt verloren.

Het zou helemaal niet verrassend moeten zijn waarom mensen nauwelijks depressief worden als ze het uitmaken met iemand die even aantrekkelijk of minder aantrekkelijk is dan zij.

De reden waarom je je verdrietig en onvoldaan voelt als je eenzaam bent, is dat onze voorouders in kleine gemeenschappen leefden, waardoor ze hun overlevings- en voortplantingskansen vergrootten.

Ze zouden ook niet erg succesvol zijn geweest in hun voortplanting als ze niet hunkerden naar sociaal contact en communicatie.

Schaamte en verlegenheid motiveren je om je niet in te laten met gedrag dat kan leiden tot uitsluiting uit je gemeenschap. Frustratie vertelt je dat je methoden om je doelen te bereiken niet werken en dat je ze opnieuw moet evalueren.

Boosheid vertelt je dat iemand of iets je schade heeft berokkend en dat je het goed moet maken voor jezelf.

Haat motiveert je om weg te blijven van mensen en situaties die je kunnen schaden, terwijl liefde je naar mensen en situaties drijft die je ten goede komen.

Als je iets doet waarvan je denkt dat het je in de toekomst kan schaden, voel je je schuldig.

Als je in de buurt van een stinkende hoop vuilnis loopt, walg je ervan, zodat je gemotiveerd bent om te voorkomen dat je een ziekte oploopt.

Hoe voel je je nu, aan het einde van dit artikel?

Je voelt je waarschijnlijk goed en tevreden omdat je informatie hebt opgedaan die je kennis heeft vergroot. Mensen die kennis hebben, hebben een voordeel ten opzichte van mensen die dat niet hebben. Ze hebben meer kans om hun levensdoelen te bereiken.

Het is dus eigenlijk je verstand dat je bedankt voor het vergroten van je overlevings- en/of voortplantingskansen.